Λόγος εἰς τήν Κυριακή τοῦ τελώνου καί τοῦ Φαρισαίου.
Νά θυμᾶστε, σᾶς παρακαλῶ, πάντοτε τά λόγια τοῦ Χριστοῦ: «οἱ τελῶναι καὶ αἱ πόρναι προάγουσιν ὑμᾶς εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ» (Μτ. 21, 31).
Ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός ἦταν καλεσμένος στό σπίτι ἑνός Φαρισαίου Σίμωνα σέ γεῦμα. Τό ἔμαθε μιά πόρνη καί ἀφοῦ ἀγόρασε πολύτιμο μύρο πῆγε τρομαγμένη στό σπίτι του Σίμωνα. Γονάτισε κοντά στά πόδια τοῦ Ἰησοῦ, τά ἔβρεχε μέ τά δάκρυά της, τά σκούπιζε μέ τά μαλλιά της καί τά ἄλειφε μέ μύρο. Ὁ Φαρισαῖος Σίμων τό ἔβλεπε καί μέσα του κατηγοροῦσε τόν Ἰησοῦ ἀγανακτῶντας γιά το ὅτι ὁ Κύριος δέν ἀπομάκρυνε αὐτήν τήν ἀκάθαρτη καί ἁμαρτωλή γυναῖκα. Μέσα του ἔλεγε: «οὗτος εἰ ἦν προφήτης, ἐγίνωσκεν ἂν τίς καὶ ποταπὴ ἡ γυνὴ ἥτις ἅπτεται αὐτοῦ, ὅτι ἁμαρτωλός ἐστι» (Λκ. 7, 39).
Ὁ Πολυέλεος Υἱός τοῦ Θεοῦ κοίταξε μέ εὐσπλαχνία τήν γυναῖκα αὐτή καί τῆς ἄφησε τίς πολλές της ἁμαρτίες διότι μετανόησε εἰλικρινά καί μέ ὅλη τήν καρδιά της ἀγάπησε Αὐτόν πού εἶναι ὁ Ἥλιος τῆς Δικαιοσύνης.
Στό Ναό τῶν Ἱεροσολύμων τήν ὥρα πού προσφέρονταν θυσίες βρίσκονταν μεταξύ τῶν ἄλλων ἀνθρώπων ἕνας Φαρισαῖος, ὑπερήφανος γιά τήν εὐσέβειά του, καί ἕνας ἁμαρτωλός τελώνης περιφρονημένος ἀπό ὅλους. Αὐτός δέν τολμοῦσε νά σηκώσει τά μάτια του καί χτυπῶντας τό στῆθος του ἐπαναλάμβανε μόνο μία σύντομη εὐχή: «ὁ Θεὸς ἰλάσθητί μοί τῷ ἁμαρτωλῷ» (Λκ. 18, 13). Ὁ ὑπερήφανος Φαρισαῖος εὐχαριστοῦσε τόν Θεό ὅτι δέν εἶναι ὅπως αὐτό τό πλῆθος τῶν ἁμαρτωλῶν ἀνθρώπων ἤ ὅπως αὐτός ὁ τελώνης. Ὅμως αὐτόν τόν ταπεινό τελώνη ἔβλεπε ἀπό τά ὕψη τοῦ οὐρανοῦ καί ἄκουγε πῶς ἐκεῖνος χτυπᾶ τό στῆθος του, Αὐτός πού μέ τό στόμα τοῦ προφήτη Ἠσαΐα εἶπε: «ἐπὶ τίνά ἐπιβλέψω, ἀλλ᾿ ἢ ἐπὶ τὸν ταπεινὸν καὶ ἡσύχιον καὶ τρέμοντα τοὺς λόγούς μου» (Ἠσ. 66, 2).
Στήν ἁμαρτωλή γυναῖκα στό σπίτι του Σίμωνα Φαρισαίου καί στόν τελώνη στό Ναό τῶν Ἱεροσολύμων πραγματοποιήθηκε ὁ λόγος τοῦ Χριστοῦ γεμᾶτος πόνο, ἀγάπη καί δικαιοσύνη: «ἦλθε γὰρ ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου σῶσαι τὸ ἀπολωλός» (Μτ. 18, 11). Καί ἕνας ἄλλος: «οὐ χρείαν ἔχουσιν οἱ ἰσχύοντες ἰατροῦ, ἀλλ᾿ οἱ κακῶς ἔχοντες» (Μτ. 9, 12). Ὁ Φαρισαῖος ὁ ὁποῖος στήν προσευχή του ὑποτίμησε τόν τελώνη ἦταν ἀπό αὐτούς τούς ἀνθρώπους πού τούς σεβόταν ὁ λαός. Ὅμως ἐπειδή κατέκρινε τόν τελώνη καί ἐπειδή ἦταν ὑπερήφανος τόν κατηγόρησε ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστός ὁ ὁποῖος εἶπε: «τὸ ἐν ἀνθρώποις ὑψηλὸν βδέλυγμα ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ» (Λκ. 16, 15).
Ὅμως ἡ παραβολή τοῦ Τελώνου καί τοῦ φαρισαίου δέν λέει ὅτι ὁ Φαρισαῖος ἔφυγε ἀπό το Ναό κατηγορημένος ἀλλά λιγότερο δικαιωμένος ἀπό τόν Θεό παρά ὁ τελώνης. Αὐτή εἶναι ἡ ὕψιστη δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ. Στά μάτια Τοῦ ἀκόμα καί ἡ τέτοια τυπική εὐσέβεια τῶν Φαρισαίων ἔχει τήν ἀξία της.
Ἡ παραβολή αὐτή τοῦ Χριστοῦ, γιά τήν ὁποία σᾶς μίλησα εἶναι ἄξια μεγάλης προσοχῆς διότι σ' αὐτήν ὁ Κύριός μας μᾶς ἔδειξε πόση σημασία ἔχει ἡ πνευματική φτώχεια, δηλαδή ἡ ταπείνωση, γιά τήν προσευχή καί γιά τά καλά ἔργα. Δέν ἔχουμε κανένα δικαίωμα νά περηφανευόμαστε γιά τά καλά καί εὐάρεστα στόν θεό ἔργα μας καί γιά τήν εὐλάβειά μας. Ὅλα αὐτά πρέπει νά τά θεωροῦμε φυσικά καί ἀναγκαῖα. Οὔτε πρέπει νά δίνουμε προσοχή σ' αὐτά καί νά τά θυμόμαστε. Τό ἀριστερό μας χέρι νά μήν γνωρίζει τί κάνει τό δεξιό.
Δέν πρέπει νά ξέρουμε τί εἶναι ἡ ὑπερηφάνεια καί τί εἶναι ὁ αὐτοέπαινος, ὅπως δέν τό ξέρουν τά μικρά παιδιά γιά τά ὁποῖα ὁ Κύριό μας Ἰησοῦς Χριστός εἶπε: «ἐὰν μὴ στραφῆτε καὶ γένησθε ὡς τὰ παιδία, οὐ μὴ εἰσέλθητε εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν» (Μτ. 18, 3). Ἡ ταπείνωσή μας μέρα μέ τή μέρα θά μεγαλώνει ἄν, ὡς κανόνα τῆς ζωῆς μας, θά πάρουμε καί ἕναν ἄλλο λόγον τοῦ Κυρίου: «ὅταν ποιήσητε πάντά τὰ διαταχθέντα ὑμῖν, λέγετε ὅτι δοῦλοι ἀχρεῖοί ἐσμεν, ὅτι ὃ ὠφείλομεν ποιῆσαι πεποιήκαμεν» (Λκ. 17, 10). Νά εἶναι ὁ ὁδηγός τῆς ζωῆς μας ἡ πρώτη καί ἡ σπουδαιότερη στούς μακαρισμούς ἐντολή: «μακάριοι οἱ πτωχοὶ τῷ πνεύματι, ὅτι αὐτῶν ἐστιν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν». (Μτ. 5, 3).
Ἐδῶ θά μποροῦσα νά τελειώσω τήν ὁμιλία μου γιά τήν θαυμαστή ἐκείνη παραβολή τοῦ Χριστοῦ. Θέλω ὅμως, γιά μιά ἀκόμη φορά, νά γυρίσω στό λόγο τοῦ Χριστοῦ ὁ ὁποῖος λέει: «ὅτι τὸ ἐν ἀνθρώποις ὑψηλὸν, βδέλυγμα ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ» (Λκ. 16, 15). Πρέπει νά θυμοῦνται αὐτόν τόν λόγο τοῦ Χριστοῦ οἱ ἄνθρωποι ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι ἐπιδιώκουν τήν εὔνοια τῶν προϊσταμένων τους καί γενικά αὐτῶν πού κατέχουν τίς ὑψηλές θέσεις καί ἔχουν τήν ἐξουσία στά χέρια τους, τούς ζηλεύουν, τούς κολακεύουν καί δέν τολμοῦν νά τούς ἐλέγξουν γιά τίς ἄδικες πράξεις τους.
Ὁ Δίκαιος Θεός βλέπει αὐτούς τούς «ὑψηλούς» πού βάζουν τόν ἑαυτό τους πάνω ἀπό ὅλους, τούς ἐλέγχει καί τούς κρίνει μέ τό στόμα τοῦ προφήτη Ἠσαΐα: «οἱ γὰρ ὀφθαλμοὶ κυρίου ὑψηλοί, ὁ δὲ ἄνθρωπος ταπεινός· καὶ ταπεινωθήσεται τὸ ὕψος τῶν ἀνθρώπων, καὶ ὑψωθήσεται κύριος μόνός ἐν τῇ ἡμέρά ἐκείνῃ. ἡμέρά γὰρ κυρίου σαβαὼθ ἐπὶ πάντά ὑβριστὴν καὶ ὑπερήφανον καὶ ἐπὶ πάντά ὑψηλὸν καὶ μετέωρον, καὶ ταπεινωθήσονται... καὶ πεσεῖται ὕψος ἀνθρώπων, καὶ ὑψωθήσεται Κύριος μόνός ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ» (Ἠσ. 2, 11-12, 17). Νά θυμόμαστε πάντα τόν φοβερό αὐτό λόγο τοῦ Χριστοῦ καί νά δοξάζουμε καί νά ἐπαινοῦμε μόνο αὐτούς πού περιφρόνησαν τήν δόξα τοῦ κόσμου καί ἀγάπησαν τόν λόγο καί τήν δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ, τούς ἁγίους δηλαδή καί τούς ταπεινούς ἀνθρώπους. Ἀμήν.
Ἁγίου Λουκᾶ Ἀρχιεπισκόπου Κριμαίας, Λόγοι καί Ὁμιλίες Τόμος Ἀ΄, ἐκδόσεις Ὀρθόδοξος Κυψέλη, Θεσσαλονίκη, 2014
